Bračni ugovor
Porodični zakon je 2005. godine u naše zakonodavstvo uveo institut bračnog ugovora. Prema članu 188 Porodičnog zakona, supružnici, odnosno budući supružnici mogu svoje imovinske odnose na postojećoj ili budućoj imovini urediti ugovorom (bračni ugovor). Dakle, zakon predviđa dve mogućnosti.
Prva mogućnost se odnosi na buduće supružnike koji, pre nego što stupe u brak, mogu ugovorom urediti svoje imovinske odnose na imovini koju unose u brak, ali i na imovini koju će tek steći tokom bračne zajednice. Ukoliko se bračni ugovor zaključi pre braka stupa na snagu danom zaključenja braka.
Naime, bračnim ugovorom budući supružnici, kao ugovarači, upoznaju se sa odgovarajućim odredbama Porodičnog zakona kojim su uređeni imovinski odnosi supružnika, a posebno da se bračnim ugovorom isključuje zakonski režim zajedničke imovine, sa namerom da u budućnosti izbegnu sve moguće nesuglasice u pogledu imovinskih odnosa, a u cilju očuvanja međusobnog poštovanja .
Ugovarači svoje postojeće i buduće imovinske odnose regulišu tako što prvo sastave spisak pokretne i nepokretne imovine kao posebne imovine supružnika pre zaključenja braka.
Ovim ugovorom supružnici zadržavaju isključivo pravo svojine na svojoj posebnoj imovini za vreme trajanja braka. Imovina koju jedan od supružnika stekne u toku trajanja braka, nasleđem, poklonom ili drugim pravnim poslom kojim se pribavljaju isključivo prava, predstavlja njegovu posebnu imovinu.
Supružnici, takođe, mogu da se dogovore da zajednički koriste stvari koje čine nepokretnu i pokretnu imovinu supružnika pre zaključenja braka. U tom slučaju, ako dođe do prestanka braka prestaje i međusobno pravo korišćenja pokretne i nepokretne imovine drugog supružnika.
Druga mogućnost sklapanja bračnog ugovora odnosi se na supružnike koji su već u braku. Oni mogu regulisati svoje imovinske odnose u toku trajanja braka, na imovini koju imaju (posebnoj i zajedničkoj), kao i na imovini koju će tek steći tokom trajanja braka.
Što se tiče pokretne i nepokretne imovine koju supružnici steknu radom u toku trajanja bračne zajednice (ostvareni prihodi, kupovina, vođenje poslova domaćinstva, staranje o deci, staranje o imovini, kao i druge okolnosti od značaja za održavanje ili uvećanje vrednosti zajedničke imovine) primenjivaće se pravilo jednakog sticanja (50% : 50%).
Bračni ugovor zaključuje se u obliku javnobeležnički potvrđene (solemnizovane) isprave. Prilikom potvrđivanja (solemnizacije) ugovora javni beležnik je dužan da ugovornike naročito upozori na to da se njime isključuje zakonski režim zajedničke imovine, o čemu stavlja napomenu u klauzuli o potvrđivanju.
Bračni ugovor koji se odnosi na nepokretnosti upisuje se u javni registar prava na nepokretnostima.
- Published in Porodično pravo
Vršenje roditeljskog prava
Roditelji roditeljsko pravo vrše zajednički i sporazumno kada vode zajednički život.
Takođe, roditelji roditeljsko pravo vrše zajednički i sporazumno i kada ne vode zajednički život ukoliko zaključe sporazum o zajedničkom vršenju roditeljskog prava i ako sud proceni da je taj sporazum u najboljem interesu deteta.
Sta je sporazum o zajedničkom vršenju roditeljskog prava?
Sporazum o samostalnom vršenju roditeljskog prava obuhvata sporazum roditelja o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju, sporazum o visini doprinosa za izdržavanje deteta od drugog roditelja i sporazum o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem.
Dakle, sporazumom o zajedničkom vršenju roditeljskog prava roditelji deteta pismeno se saglašavaju da će roditeljska prava i dužnosti obavljati zajednički, međusobnim sporazumevanjem, koje mora biti u najboljem interesu deteta. Sastavni deo sporazuma o zajedničkom vršenju roditeljskog prava jeste i sporazum o tome šta će se smatrati prebivalištem deteta.
Postoje sledeće situacije kada samo jedan roditelj vrši roditeljsko pravo:
– kada je drugi roditelj nepoznat,
– ili je umro,
– ili je potpuno lišen roditeljskog prava odnosno poslovne sposobnosti,
– jedan roditelj sam vrši roditeljsko pravo kada samo on živi sa detetom, a sud još nije doneo odluku o vršenju roditeljskog prava,
– jedan roditelj sam vrši roditeljsko pravo na osnovu odluke suda kada roditelji ne vode zajednički život, a nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava,
– jedan roditelj sam vrši roditeljsko pravo na osnovu odluke suda kada roditelji ne vode zajednički život, a zaključili su sporazum o zajedničkom ili samostalnom vršenju roditeljskog prava, ali sud proceni da taj sporazum nije u najboljem interesu deteta,
– jedanroditelj sam vrši roditeljsko pravo na osnovu odluke suda kada roditelji ne vode zajednički život ako zaključe sporazum o samostalnom vršenju roditeljskog prava i ako sud proceni da je taj sporazum u najboljem interesu i dužnost da izdržava dete, da sa detetom održava lične odnose i da o pitanjima koja bitno utiču na život deteta odlučuje zajednički i sporazumno sa roditeljem koji vrši roditeljsko pravo.
Pitanjima koja bitno utiču na život deteta smatraju se:
-obrazovanje deteta,
– preduzimanje većih medicinskih zahvata nad detetom,
– promena prebivališta deteta i
– raspolaganje imovinom deteta velike vrednosti.
Naravno, u ovakvim okolnostima obavezno je vršenje nadzora nad vršenjem roditeljskog prava, a koji vrši organ starateljstva. Nadzor moze biti preventivni i korektivni.
Preventivni nadzor nad vršenjem roditeljskog prava obavlja organ starateljstva kada donosi odluke kojima omogućava roditeljima da vrše roditeljsko pravo, a koje su mu stavljene u nadležnost ovim zakonom.
Korektivni nadzor nad vršenjem roditeljskog prava obavlja organ starateljstva kada donosi odluke kojima ispravlja roditelje u vršenju roditeljskog prava.
U obavljanju korektivnog nadzora organ starateljstva donosi odluke kojima:
1. upozorava roditelje na nedostatke u vršenju roditeljskog prava;
2. upućuje roditelje na razgovor u porodično savetovalište ili u ustanovu specijalizovanu za posredovanje u porodičnim odnosima;
3. zahteva od roditelja da polože račun o upravljanju imovinom deteta.
Isto tako, u obavljanju korektivnog nadzora organ starateljstva pokreće i sudske postupke u skladu sa zakonom, kao što je vanparnični postupak lišenja roditeljskog prava.
Lišenje roditeljskog prava
Postoje dve porodičnopravne sankcije čiji je cilj zaštita ličnosti, prava i interesa maloletnog deteta, a to su potpuno lišenje, koja ujedno predstavlja i najtežu meru, i delimično lišenje roditeljskog prava. Pravila i postupak lišenja roditeljskog prava uređen je Porodičnim zakonom i Zakonom o parničnom postupku.
Potpuno lišenje roditeljskog prava
Naime, roditelj koji zloupotrebljava prava ili grubo zanemaruje dužnosti iz sadržine roditeljskog prava može biti potpuno lišen roditeljskog prava.
Ako je reč o zloupotrebi prava iz sadržine roditeljskog prava, to podrazumeva da roditelj:
– fizički, seksualno ili emocionalno zlostavlja dete;
– izrabljuje dete sileći ga na preterani rad, ili na rad koji ugrožava moral,zdravlje ili obrazovanje deteta, odnosno na rad koji je zabranjen zakonom;
– podstiče dete na vršenje krivičnih dela;
– navikava dete na odavanje rđavim sklonostima;
– na drugi način zloupotrebljava prava iz sadržine roditeljskog prava;
Ukoliko je po sredi grubo zanemarivanje dužnosti iz sadržine roditeljskog prava,to podrazumeva sledece situacije:
– ako je napustio dete;
– ako se uopšte ne stara o detetu sa kojim živi;
– ako izbegava da izdržava dete ili da održava lične odnose sa detetom sa kojim ne živi, odnosno ako sprečava održavanje ličnih odnosa deteta i roditelja sa kojim dete ne živi;
– ako s namerom i neopravdano izbegava da stvori uslove za zajednički život sa detetom koje se nalazi u ustanovi socijalne zaštite za smeštaj korisnika;
– ako na drugi način grubo zanemaruje dužnosti iz sadržine roditeljskog prava.
Sudska odluka o potpunom lišenju roditeljskog prava lišava roditelja svih prava i dužnosti iz sadržine roditeljskog prava, osim dužnosti da izdržava dete.
Delimično lišenje roditeljskog prava
Roditelj koji nesavesno vrši prava ili dužnosti iz sadržine roditeljskog prava može biti delimično lišen roditeljskog prava.
Sudska odluka o delimičnom lišenju roditeljskog prava može lišiti roditelja jednog ili više prava i dužnosti iz sadržine roditeljskog prava, osim dužnosti da izdržava dete.
Roditelj koji vrši roditeljsko pravo može biti lišen prava i dužnosti na čuvanje, podizanje, vaspitavanje, obrazovanje i zastupanje deteta, te na upravljanje i raspolaganje imovinom deteta.
Roditelj koji ne vrši roditeljsko pravo može biti lišen prava na održavanje ličnih odnosa sa detetom i prava da odlučuje o pitanjima koja bitno utiču na život deteta.
Sudskom odlukom o potpunom ili delimičnom lišenju roditeljskog prava može biti određena jedna ili više mera zaštite deteta od nasilja u porodici.
Vraćanje roditeljskog prava
Naravno, roditelju se može vratiti roditeljsko pravo kada prestanu razlozi zbog kojih je bio potpuno ili delimično lišen roditeljskog prava.
Kada roditeljsko pravo prestaje?
1. kada dete navrši 18. godinu života;
2. kada dete stekne potpunu poslovnu sposobnost pre punoletstva;
3. kada dete bude usvojeno;
4. kada roditelj bude potpuno lišen roditeljskog prava;
5. kada umru dete ili roditelj.
Roditeljsko pravo ne prestaje roditelju kada njegovo dete usvoji njegov supružnik.
Međutim, roditeljsko pravo se može produžiti i posle punoletstva deteta ako je dete zbog bolesti ili smetnji u psiho-fizičkom razvoju nesposobno da se samo stara o sebi i o zaštiti svojih prava odnosno interesa ili ako svojim postupcima ugrožava sopstvena prava i interese. Vazno je napomenuti da i produženo roditeljsko pravo može da prestane kada prestanu razlozi zbog kojih je roditeljsko pravo bilo produženo.
- Published in Porodično pravo, Некатегоризовано
Nasilje u porodici
Nasilje u porodici
Nasiljem u porodici smatra se ponašanje kojim jedan član porodice ugrožava telesni integritet, duševno zdravlje ili spokojstvo drugog člana porodice.
Dakle, nasilje u porodici jeste:
– nanošenje ili pokušaj nanošenja telesne povrede;
– izazivanje straha pretnjom ubistva ili nanošenja telesne povrede članu porodice ili njemu bliskom licu;
– prisiljavanje na seksualni odnos;
navođenje na seksualni odnos ili seksualni odnos sa licem koje nije navršilo 14. godinu života ili nemoćnim licem;
– ograničavanje slobode kretanja ili komuniciranja sa trećim licima;
– vređanje, kao i svako drugo drsko, bezobzirno i zlonamerno ponašanje.
Članovima porodice smatraju se:
• supružnici ili bivši supružnici;
• deca, roditelji i ostali krvni srodnici, te lica u tazbinskom ili adoptivnom srodstvu, odnosno lica koja vezuje hraniteljstvo;
• lica koja žive ili su živela u istom porodičnom domaćinstvu;
• vanbračni partneri ili bivši vanbračni partneri;
• lica koja su međusobno bila ili su još uvek u emotivnoj ili seksualnoj vezi, odnosno koja imaju zajedničko dete ili je dete na putu da bude rođeno, iako nikada nisu živela u istom porodičnom domaćinstvu.
Koje su mere zaštite od nasilja u porodici?
Protiv člana porodice koji vrši nasilje sud može odrediti jednu ili više mera zaštite od nasilja u porodici, kojom se privremeno zabranjuje ili ograničava održavanje ličnih odnosa sa drugim članom porodice.
Mere zaštite od nasilja u porodici su:
– izdavanje naloga za iseljenje iz porodičnog stana ili kuće, bez obzira na pravo svojine odnosno zakupa nepokretnosti;
– izdavanje naloga za useljenje u porodični stan ili kuću, bez obzira na pravo svojine odnosno zakupa nepokretnosti
zabrana približavanja članu porodice na određenoj udaljenosti
– zabrana pristupa u prostor oko mesta stanovanja ili mesta rada člana porodice;
– zabrana daljeg uznemiravanja člana porodice.
Važno je napomenuti da mera zaštite od nasilja u porodici može trajati najviše godinu dana!
Vreme provedeno u pritvoru kao i svako lišenje slobode u vezi s krivičnim delom odnosno prekršajem uračunava se u vreme trajanja mere zaštite od nasilja u porodici.
Naravno, mera zaštite od nasilja u porodici može se produžavati sve dok ne prestanu razlozi zbog kojih je mera bila određena.
Isto tako, mera zaštite od nasilja u porodici može prestati i pre isteka vremena trajanja ako prestanu razlozi zbog kojih je mera bila određena.
- Published in Porodično pravo
Alimentacija
Termin alimentacija za dete podrazumeva pokrivanje troškova života deteta, koji obuhvataju: hranu, odeću, školovanje, lečenje itd (odnosno izdržavanje deteta). Ako oba roditelja učestvuju u izdržavanju deteta, izdržavanje će se deliti na način koji je utvrđen sporazumom o razvodu braka ili kako je sud to odredio nakon presude po tužbi za razvod braka.
Iznos alimentacije koji će jedan roditelj plaćati će se odrediti na osnovu njegovih primanja i kao i na osnovu troškova deteta. U obzir će se uzeti i dodatni troškovi roditelja davaoca alimentacije, poput izdržavanja drugog lica, troškovi lečenja itd, a od uticaja će biti i troškovi deteta. Visina alimentacije se određuje u opsegu od 15-50 % primanja roditelja, s tim da sa tim iznosom detetu treba da se obezbedi isti kvalitet života koji uživa i roditelj koji daje alimentaciju. Do kada će roditelj biti dužnik davanja doprinosa izdržavanja detetu zavisi od više okolnosti. Po zakonu granica se se određuje prema starosti deteta. Tako će dete ostvarivati pravo na izdržavanje dok ne napuni 18 godina, a ako se nalazi na redovnim studijama sve dok ne navrši 26. godina života. Ako je dete nasledilo imovinu veće vrednosti ili ima neka druga primanja, to će biti od uticaja na određivanje visine alimentacije. Ukoliko bi davanje izržavanja za punoletno dete predstavljalo očiglednu nepravdu za roditelja, zbog njegovog zdravstvenog i materijalnog stanja ili iz drugih opravdanih razloga, on se može osloboditi od obaveze.
Postoje i situacije kada su roditelji preminuli ili nisu u mogućnosti da daju izdržavanje, i u tom ta obaveza prelazi na babe i dede ili drugog srodinika u pravoj liniji srodstva. Pravo na alimentaciju se ne može naslediti, a dospeli iznosi alimentacije mogu biti predmet nasleđivanja. Ako je drugo lice davalo izdržavanje detetu umesto roditelja koji je bio dužnik davanja, (ili samo jedan roditelj umesto drugog) to lice može potraživati date iznose.
Kada dođe do promena u primanjima kod roditelja davaoca alimentcije ili u potrebama deteta, može doći do izmene visine iznosa koje je određen u odluci suda. To se postiže inicranjem sudskog postupka za izmenu visine izdržavanja, tj. podnošenjem tužbe nadležnom sudu.
Advokatska kancelarija Čamagić M. Kristina će Vam pružiti brz, kvalitetan i profesionalan rad u rešavanju pravnih problema iz oblasti porodičnog prava.
- Published in Porodično pravo
Razvod braka
Brak se može razvesti na dva načina.
Prvi način jeste sporazumni razvod za koji je potrebno da se supružnici sporazumeju o svim pitanjima značajnim za razvod braka ( poveravanje deteta, deoba imovine, visina doprinsa za izdržavanje deteta i način održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem ), a drugi način je razvod po tužbi, ukoliko supružnici ne mogu da se usaglase oko razvoda ili oko najvažnijih pitanja vezanih za razvod.
SPORAZUMNI RAZVOD
Sporazumni razvod braka je razvod čije je osnovno obeležje saglasnost supružnika da se razvedu. Supružnici imaju pravo na razvod braka ako zaključe pismeni sporazum o razvodu. Potrebno je da supružnici uz predlog za sporazumni razvod braka obavezno podnesu i pismeni sporazum o vršenju roditeljskog prava i pismeni sporazum o deobi zajedničke imovine.
VRŠENJE RODITELJSKOG PRAVA
U pismenom sporazumu o vršenju roditeljskog prava supružnici se mogu dogovoriti da zajedno vrše roditeljsko pravo ili da roditeljsko pravo vrši samo jedan roditelj. Ukoliko odluče da roditeljsko pravo vrši samo jedan roditelj, sporazum mora da obuhvati sporazum o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju, sporazum o visini doprinosa za izdržavanje deteta koje plaća drugi roditelj i sporazum o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem. Sud ne mora da usvoji sporazum roditelja o vršenju roditeljskog prava ako smatra da ne odgovara interesima dece već može njihove odnose urediti na drugi način.
Predlog za sporazumni razvod se podnosi nadležnom sudu u mestu prebivališta ili boravišta nekog od supružnika, odnosno u mestu njihovog poslednjeg zajedničkog prebivališta.
RAZVOD PO TUŽBI
Tužbu za razvod braka mogu da podnesu oba supružnika ako su bračni odnosi ozbiljno i trajno poremećeni ili ako se objektivno ne može ostvarivati zajednica života supružnika.
Tužba se podnosi sudu u mestu gde tuženi ima prebivalište, a može se podneti i u mestu gde su supružnici imali poslednje zajedničko prebivalište.
U okviru postupka razvoda po tužbi predviđen je i postupak posredovanja kako bi se stranke pomirile ili postigle dogovor oko najvažnijih pitanja.
POSREDOVANJE ( MEDIJACIJA ) U BRAČNIM SPOROVIMA
Postupak posredovanja predstavlja sastavni deo postupka u bračnom sporu koji je pokrenut tužbom jednog od supružnika. Posredovanje se sastoji od dve faze i obuhvata postupak za pokušaj mirenja ( mirenje ) i postupak za pokušaj sporazumnog okončanja spora ( nagodba ). Supružnici mogu dati saglasnost samo za nagodbu. Posredovanje se ne sprovodi ako jedan od supružnika ne pristane na posredovanje, ako je jedan od supružnika nesposoban za rasuđivanje, ako je boravište jednog od supružnika nepoznato ili ako jedan ili oba supružnika žive u inostranstvu.
MIRENJE SUPRUŽNIKA
Mirenje je deo postupka posredovanja koji se sprovodi u bračnom sporu koji je pokrenut tužbom i ima za cilj da se odnosi između supružnka reše bez konflikta i bez razvoda braka.
Mirenje može da sprovodi sud, Centar za socijalni rad, specijalizovana ustanova za posredovanje u porodičnim odnosima ili bračno ili porodično savetovalište.
Ako se u postupku mirenja supružnici pomire, smatraće se da je tužba za razvod braka povučena. Ukoliko do mirenja ne dođe ili ako se jedan ili oba supružnika koji su uredno pozvani ne odazovu pozivu za mirenje, smatraće se da mirenje nije uspelo i nastaviće se postupak nagodbe.
NAGODBA
Nagodba je deo postupka posredovanja koji se sprovodi u bračnom sporu ako mirenje nije uspelo. Svrha nagodbe je da se odnos supružnika razreši bez konflikta nakon razvoda braka. Sud će nastojati da supružnici postignu sporazum o vršenju roditeljskog prava i sporazum o deobi zajedničke imovine. Nagodba će se smatrati uspelom ako supružnici zaključe oba sporazuma, a delimično uspelom ako zaključe samo jedan od ova dva sporazuma. Nagodba će se smatrati neuspelom ako jedan ili oba supružnika koji su uredno pozvani ne odazovu pozivu ili ukoliko ne postignu nijedan od dva predviđena sporazuma.
POSLEDICE RAZVODA BRAKA
Posledice razvoda braka po supružnike ogledaju se u tome da prestaju međusobna prava i obaveze koje nastaju sklapanjem braka. Supružnici čiji je brak razveden imaju pravo da odmah sklope novi brak. Takođe, mogu zadržati bračno prezime ili uzeti prezime koje su imali pre sklapanja braka. Obaveza izdržavanja supružnika prestaje razvodom braka ali se pod određenim uslovima može ustanoviti obaveza izdržavanja razvedenog supružnika. Nakon razvoda, po pravilu, nastupa deoba zajedničke imovine.
Posledice razvoda braka po decu zavise od sudske odluke u kojoj je određeno sa kojim roditeljem će dete živeti, način viđanja sa drugim roditeljem i visina doprinosa za izdržavanje deteta koje plaća drugi roditelj. Može se, nakon razvoda, otvoriti mogućnost da roditelj i maloletno dete steknu pravo stanovanja na stanu čiji je vlasnik drugi roditelj, pod uslovom da dete i roditelj koji vrši roditeljsko pravo nemaju pravo svojine na useljivom stanu i da takva odluka ne predstavlja očiglednu nepravdu za roditelja koji je vlasnik stana. Ovo je moguće samo dok je dete maloletno.
- Published in Porodično pravo